İlkez 1982 ‘de keşfedilen Helikobakter pilori isimli bakteri, insan mide ve on iki parmak bağırsağında çeşitli hastalıklara yol açan bir mikroorganizmadır. Temiz olmayan yemek ve sularla (özellikle şehir şebeke suları) , kötü çevre koşulları, enfeksiyonlu bireyin tükrük ve mide salgıları ile (örneğin kirli endoskoplar) , bakterinin bulaşıcılığı artmaktadır.
Gelişmiş ülkelerde görülme sıklığı %20-50 iken, Ülkemizde her yüz kişinin %70-90’ında bu bakteri bulunmaktadır.
Helikobakter pilori, spiral şekilli , düşük oranda oksijen bulunan ortamlarda üreyebilen, salgıladığı enzimlerle, kendisine yaşama ortamı yaratan ve bulunduğu dokuda hastalık oluşturan bir mikroorganizmadır. Mide ve- veya onikiparmak bağırsağına yerleşerek hastalık oluşturur. Salgıladığı üreaz enzimi ile bazik bir ortam yaratarak Mide asidinden kendisini korur, proteaz ve sitotoksinlerle de doku hasarını başlatır.
MİDE : Büyük miktar yiyeceğin geçici olarak depolandığı , 1,5 – 4 litreye kadar sıvı tutabilen yiyeceklerin fiziksel ve kimyasal olarak parçalandığı bir organdır.Mide ve duodenum (onikiparmak bağırsağı) iç yüzü mukoza isimli bir örtüyle kaplıdır. Bu örtü sindirim sıvıları, hormonlar, hidroklorik asit, mukus salgılayan hücreleri içerir. Helikobakter pilori bakterisi bu örtüdeki hücreler ile mukus salgısı arasına yerleşerek bazı enzimatik faaliyetler ile bulunduğu yerde yangı (iltihap) oluşturarak mukoza bütünlüğünü bozar ve hastalık oluşturur. Eğer yangı mide iç yüzünde ise gastrit, duodenum (onikiparmak bağırsağı) iç yüzünde ise duodenit (oniki parmak bağırsağında iltihap) oluşturur.
Bakteri hemen her zaman gastrit oluşturur. Bakteriyi taşıyanların %15’inde ise ülser (mide veya onikiparmak bağırsağında) oluşur. Özellikle çok fazla ağrı kesici, antiromatizmal ilaç, kan sulandırıcı ilaçlar ve kortizon kullananlarda Helikobakter pilori bakterisi ülserin büyümesi ve ülsere bağlı kanamaların artışına sebep olmaktadır.
Helikobakter pilori Dünya Sağlık örgütü tarafından 1994 ‘de mide kanseri için birinci derecede kanserojen olarak ilan edilmiştir. Mide kanseri, en sık görülen 4. kanser türüdür ve dünyada kanserden ölüm nedenleri içinde 2. sırada yer almaktadır. Mide lenfomaları da bu bakterinin sebep olduğu hastalıklar içinde yer almaktadır.
Helikobakter pilori , gastrit, ülser ve mide kanserleri dışında aşağıdaki rahatsızlıklara da sebep olmaktadır:
- Demir ve vitamin B12 eksikliği ve kansızlık
- Kötü ağız kokusu.
- Bazı cilt hastalıkları.
- ITP ( idiopatik trombositopenik purpura) isimli kan hastalığı.
- Ateroskleroz (damar sertliği)
Bakterinin midede kalış süresi uzadıkça , ilerleyen yıllarda bireyde hastalık görülme olsaılığı artmaktadır.Çocukluk yaşlarda bu bakterinin vücuda alınıp alınmadığına dikkat edilmeli ve mutlaka tam olarak tedavisi yapılmalıdır.
Bakteri nasıl tespit edilir ?
Karın üst kısmında rahatsızlık, yemek sonrası şişkinlik, gaz, bulantı, ağıza acı su gelmesi,şeklinde tarif edilen dispepsi varlığında , tıbbi muayene sonrası, pratik olarak nefes testi veya dışkıda bakteri Antijen testi ile tespit edilir.Ayrıca endoskopik (gastroduodenoskopi) inceleme sırasında alınan doku örneklerinde de bakteri tespit edilmektedir.
Helikobakter pilori bakterisinin sebep olduğu hastalıklar içinde en önemlisi mide kanseridir. Mide kanseri için birinci derecede kanserojen Helikobakter pilori olmakla beraber ayrıca ;
- Tuzlu gıda tüketimi, ızgara et tüketimi, çiğ et, tütsülenmiş et tüketimi, sebze ve meyvenin az tüketilmesi ,
- Daha önce midede ülser ve-veya polip saptanmış olması,
- Pernisiyoz anemi (Atrofik gastrit zemininde gelişen B12 eksikliğine bağlı kansızlık),
- A (+) kan grubuna sahip olmak,
- Bazı genetik özellikler (BRCA1 -BRCA2 gen mutasyonları),
- Birinci derecede akrabalarda mide kanseri görülmesi,
- Sigara (günde 10 adet ve üstü)içilmesi,
- Alkol tüketimi
mide kanserine yakalanma riskini arttırır.
Mide kanserleri çoğu kez erken evrede hiçbir semptom vermezler. Karın ağrısı, şişkinlik, iştahsızlık,kilo kaybı,erken doyma,kusma kansızlık, (özellikle erkekte demir eksikliği)ve yorgunluk şikayetleri ile başvurulduğunda hastalık ilerlemiş olmaktadır.
Kanserden nasıl korunabilirsiniz?
- Sigara ve alkol tüketiminizi sınırlandırın.
- Katkı maddeli gıdaların tüketimini azaltın.
- Hayvansal yağ ve kırmızı et tüketiminizi sınırlandırın.
- Mutlaka düzenli egzersiz yapın.
- Stresten ve aşırı yorgunluktan kaçının.
- Günde 5-7 porsiyon taze sebze ve meyve tüketin.
- Özellikle C ve D vitamininden zengin gıdaları sofranızdan eksik etmeyin (süt ürünleri,özellikle yoğurt, turunçgiller,kivi, brokoli).
- Omega – 3’den zengin gıdaları ,(balık, ceviz,keten tohumu) haftada 3-4 defa tüketin.
UNUTMAYIN ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR . DÜZENLİ KONTROLLERDEN KAÇMAYIN.
