İSTENMEYEN KİLO KAYBI
Kilogram cinsinden vücut ağırlığının, boyun metre cinsinden karesine bölünmesi ile hesaplanan beden kitle indexi (BKİ) ölçümü, kişinin kilo durumunun belirleyicisidir.
Kişinin BKİ : 18,5-24,9 kg /m2 ise normal kilolu kabul edilmektedir.
Zayıflama (kilo kaybı), istenen bir durum olmakla birlikte istem dışı devam ettiği zaman mutlaka detaylı incelenmesi gereken bir belirtidir . Normal insanlarda kilo, uzun süre sabit kalır çünkü beynimizin hipotalamus adlı bölgesi enerji kazancı ve enerji tüketimini dengede tutar.
Son altı ay içinde vücut ağırlığının % 5’ ten fazla azalması (zayıflama diyeti yapan kişilerdeki hariç) ileri tetkik ve değerlendirme gereken bir durumdur.
Bireylerde kilo kaybının gerçekten oluştuğunun belirlenmesi, iştah durumu (iştah artışı ve azalması) yeme alışkanlığı ve diyetin içeriği, egzersiz alışkanlığı, sindirim sistemine ait şikayetlerinin (bulantı,kusma,kabızlık,ishal,dışkıda kanama,karın ağrısı) olup olmadığı, endişe,korku ve depresyon bulgularının varlığı ve ilaç kullanımı mutlaka sorgulanmalıdır.
İstenmeyen kilo kaybının önemi:
Yaşlılarda kilo kaybı yakınması %25 mortaliteye (ölüm hızı) sahiptir. Kabaca şöyle bir anlam içerir; istenmeyen kilo kaybı olan dört yaşlının birinde ölümcül hastalık vardır. Bunların başında Akciğer ve Sindirim sistemi kanserleri gelir. Ayrıca yaşlılarda görülen depresyon, kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği de kilo kaybına sebebiyet verir.
Daha genç bireylerde ise kilo kaybına sebep olan hastalıklar arasında Diyabet(şeker hastalığı), Tirotoksikoz ( tiroid hormonlarının fazla üretimi), yeme bozuklukları (anorexia v.b) içeren psikiyatrik hastalıkları, AİDS gibi enfeksiyon hastalıkları ilk sıralarda yer almaktadır.
Kilo kaybı sebepleri;
- Kanserler: ( en sık Akciğer ve sindirim sistemi (yemek borusu,yutak, mide, kalın barsak,pankreas kanserleri),yumurtalık kanserleri,lenfomalar)
- Hormonal ve metabolik hastalıklar;
DİYABET : (Şeker hastalığı)
Feokromasitoma: (böbrek üstü bezinin tümörleri)
Adison hastalığı 🙁 böbrek üstü bezinin yetersizliği)
- Sindirim sistemi bozuklukları; (malabsorbsiyon, barsak tıkanıklığı ,celiac hastalığı pernisiyoz anemi)
- Kalp yetersizliği
- Solunum sistemi hastalıkları : (amfizem,KOAH)
- Böbrek yetersizliği
- Romatolojik hastalıklar:( Lupus,Vaskulitler)
- Enfeksiyon hastalıkları: ( HIV (AIDS),Tüberkülöz, Bağırsak parazitleri,Bakteriyel kalp kapak enfeksiyonları)
- İlaçlar; (Antibiyotikler, Antidepresanlar,Diyabet ve hipertansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar)
- Ağız ve dişler nedeniyle olan yeme bozuklukları : (az gıda alımı)
- Nörolojik hastalıklar: (inme,Parkinson,Demans)
- Ekonomik zorluklar
- Psikiyatrik ve davranışsal bozukluklar: (Depresyon,Anksiyete,Alkolizm,yeme bozuklukları,Aşırı egzersiz ve fiziksel aktivite
- İdiopatik:(sebebi bilinmeyen)
İstenmeyen kilo kaybı dikkatli bir öykü ve muayene sonrası ilk basamak laboratuvar testleri ile değerlendirilmelidir:
- Tam kan sayımı , Sedimentasyon
- İdrar tahlili
- Biyokimyasal testler(karaciğer,böbrek fonksiyon testleri, kan elektrolitleri, kanşekeri)
- TSH
- Riskli bireylerde HIV testi
- Akciğer grafisi
- Gaytada(dışkıda) gizli kan
İlk basamak tetkiklerle açıklanamayan kilo kaybı daha detaylı araştırmalar gerektirir.
Muayene ve laboratuvar testleri ile kilo kaybı olan hastaların %75 ‘inde buna sebep olan hastalık saptanır.Kalan %25 hastada çok detaylı incelemeye rağmen sebep bulunamayabilir.Bu hastaların düzenli takipleri (en geç 6 ay ara ile ) ve zamanla ilave olan diğer belirtiler de dikkate alınarak gözlem altında tutulmaları ihmal edilmemelidir.